Historia Szczecina:

 

W VII–VI wieku p.n.e. istniała na tym terenie osada z okresu kultury łużyckiej. Wzgórze Zamkowe jest zamieszkane nieprzerwanie od ok. 700 roku n.e., możliwe jednak, że ciągłość udokumentowanej źródłami historii zasiedlenia tego miejsca sięga blisko 1850 lat. W czasach antycznych w okolicach Szczecina istniała miejscowość o nazwie Susudata. Najstarsza osada grodowa w Szczecinie ma metrykę plemienną sięgającą końca VIII wieku. W IX wieku zbudowany został przez książąt słowiańskich gród otoczony fosą, u którego podnóża rozwinęła się osada handlowo-rybacka.

W 967 r. Mieszko I przyłączył Pomorze wraz ze Szczecinem do Polski. Ówczesny Szczecin składał się z trzech części: grodu, podgrodzia i portu. Do ok. 1007 r. Szczecin znajdował się pod zwierzchnictwem Bolesława Chrobrego. Militarne zaangażowanie się polskiego władcy w Czechach i konflikt z Niemcami zaktywizowały możnych pomorskich do secesji. Antychrześcijańska rewolta połączona z buntem lokalnego możnowładztwa spowodowały uniezależnienie się Szczecina i innych grodów pomorskich.

Pod koniec 1121 r. książę Bolesław Krzywousty ponownie przyłączył Szczecin do Polski, a książę Warcisław I uznał polską zwierzchność i złożył Krzywoustemu hołd lenny, zakładając dynastię Gryfitów, która panowała w Szczecinie ponad 500 lat.

 

​​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

Mapa z pracy Georga Brauna & Fransa Hogenberga Civitates orbis terrarum z 1581 r. (ten egzemplarz pochodzi jednak z późniejszego wydania z 1630 r.)

​

W 1185 r. miasto wraz z Pomorzem Zachodnim zostało lennem Danii, a następnie w 1235 r. stało się lennem cesarza i weszło w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W 1243 r. książę Barnim I nadał Szczecinowi prawa miejskie. W kolejnych latach miasto nabywało kolejne tereny: w 1283 r. jezioro Dąbie, a w 1321 r. Police. W XIII wieku Szczecin stał się miastem hanzeatyckim. Na miejscu grodu słowiańskiego w XIV wieku książę Barnim III Wielki wybudował swoją siedzibę, tzw. „Kamienny Dom” oraz kaplicę św. Ottona. Na ten okres datuje się także ukończenie kamienno-ceglanych murów miejskich wokół miasta. W 1474 r. w Szczecinie, po wygaśnięciu linii książąt szczecińskich i wołogoskich władzę objął książę słupski Bogusław X, który cztery lata później zjednoczył Pomorze Zachodnie, a w 1491 przeniósł jego stolicę do Szczecina. Jednak już w 1532 księstwo zostało ponownie podzielone, a miasto stało się stolicą Księstwa szczecińskiego. W 1514 wprowadzono tu zakaz przyjmowania do cechu krawców osób, które miały wendyjskie pochodzenie.

W 1534 w mieście mieszkańcy przeszli na protestantyzm (luteranizm).

W 1570 został podpisany „pokój w Szczecinie” kończący I wojnę północną.

 

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​​

Mapa Lukasa Schmitzera z ok. 1660 r. na podst. mapy Meriana wyd. w 1652 r.

 

W 1630 miasto zajęli Szwedzi.

10 marca 1637 r., w czasie wojny trzydziestoletniej zmarł w Szczecinie Bogusław XIV, ostatni książę pomorski z dynastii Gryfitów. Wygaśnięcie dynastii oznaczało upadek niepodległego Księstwa Pomorskiego. Według zawartej w 1529 umowy dynastycznej Pomorze odziedziczyć mieli Hohenzollernowie. Jednak rzeczywistymi panami byli Szwedzi, których wojska zajęły Pomorze Zachodnie w trakcie wojny. W roku 1654, w traktacie zawartym po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, Pomorze Zachodnie zostało podzielone między Brandenburgię a Szwecję – część Pomorza ze Szczecinem (w tym m.in. wyspy Uznam i Wolin) przypadła Szwecji, co umożliwiło Szwecji dokonanie rok później tzw. Potopu szwedzkiego – najazdu na Polskę. Działania wojenne podczas potopu szwedzkiego przyczyniły się do upadku gospodarczego miasta.

 

 

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​Port w Szczecinie, rok 1900

 

W 1713 miasto zostało zajęte przez Prusy, co potwierdził pokój w Sztokholmie, gdy 21 stycznia 1720 r. królowa Szwecji Ulryka Eleonora Wittelsbach, tuż przed abdykacją, sprzedała Szczecin ze wschodnią częścią szwedzkiej części Pomorza za 2 miliony talarów królowi Prus Fryderykowi Wilhelmowi I. W latach 1724–1740 wzniesiono wokół miasta nowe fortyfikacje miejskie, których plan zakładał wyburzenie średniowiecznych obwarowań.

W czasie wojny siedmioletniej Rosjanie oblegali Szczecin. W latach 1806–1813 Szczecin był pod okupacją francuską. Od 21 lutego do 29 lipca 1809 r. stacjonował sztab 4. pułku strzelców konnych armii Księstwa Warszawskiego zwalczający na Pomorzu Szwedzkim pruskie oddziały powstańcze majora Schilla. Od stycznia do 5 grudnia 1813 r. twierdza była bohatersko broniona przez francuskiego gen. Barbanègre.

 

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​​

Plac Grunwaldzki w latach 30. XX wieku

 

Od 1818 r. powiat grodzki i zarazem siedziba rejencji szczecińskiej.

W 1843 r. miasto otrzymało połączenie kolejowe z Berlinem dając początek kolei na Pomorzu, wkrótce potem zaczął intensywniej rozwijać się przemysł. W 1873 r. ówczesny nadburmistrz miasta Hermann Haken podjął decyzję o zburzeniu obwarowań i rozbudowie miasta.

15 października 1939 utworzone zostało tzw. Wielkie Miasto Szczecin, istniejące do zakończenia wojny. Na tym terenie istniało ok. 100 obozów pracy przymusowej. Na skutek alianckich nalotów bombowych zniszczenia zabudowy wyniosły ok. 60–70%, portu wraz z przyległościami – 70–80%, obiekty przemysłowe zostały zaś zniszczone w 90%.

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​Szczecin, rok 1945

 

W lutym 1945 władze niemieckie rozpoczęły ewakuację mieszkańców miasta, wyposażenia fabryk i archiwów oraz wznoszenie barykad, rowów przeciwczołgowych i pól minowych. Od 14 do 20 marca 1945 r. trwały ciężkie walki o wschodnie dzielnice Szczecina. Uczestniczyły w nich m.in. jednostki 47 i 61 armii oraz 2 armii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego, a także 2 dywizja artylerii i 1. Samodzielna Brygada Moździerzy 1. Armii Wojska Polskiego. 20 marca 1945 r. miasto ogłoszono twierdzą, a po zajęciu prawobrzeżnych osiedli przez wojska radzieckie zaminowano port i zniszczono mosty na Odrze. W dalszych bojach przy forsowaniu Regalicy i Odry oraz zajmowaniu lewobrzeżnego Szczecina od 15 do 26 kwietnia 1945 r. brały udział oddziały 65 armii 2. Frontu Białoruskiego (polegli w walkach zostali pochowani na Cmentarzu Centralnym przy ul. Ku Słońcu, a w 1967 r. nad ich kwaterami stanął Pomnik Braterstwa Broni).

 

​

​

​

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

 

​​​

Pomnik Czynu Polaków, 1979 r. (2009 r.)

 

Oficjalne przekazanie miasta władzom polskim nastąpiło późno, bo dopiero 5 lipca 1945 r. Ludność niemiecka, która pozostała w mieście, została przesiedlona do Niemiec i w 1947 r. w Szczecinie mieszkało już tylko 4 tys. Niemców.